ชีวิตคนเราเปลี่ยนได้จากการทำอะไรสั้น ๆ เพียง 1 นาทีจริงหรือ
ถ้าครูบอกว่าครูเคยใช้เทคนิคเหล่านี้กับผู้ที่มารับการโค้ชกับครูหลายท่านและประสบผลสำเร็จดีมาแล้วทุกท่านล่ะ
คอลัมน์ “ดร.ณัชร จัดหนังสือ” เล่มที่ 452 จะมาคุยถึงหนังสือ ชื่อ “ทำเล็ก ๆ ทีละน้อย ค่อย ๆ ทำทีละนิด”
=ภาพรวม=
หนังสือจิตวิทยาพัฒนาตนเองที่ดีมาก ๆ ระดับ 5 ดาวเล่มนี้เขียนโดย Dr. Maurer นักจิตวิทยาชาวอเมริกันผู้เป็นอาจารย์คณะแพทย์ศาสตร์มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย แห่งลอสแองเจลิส ผู้มีประสบการณ์คร่ำหวอดในการนำหลักไคเซ็นหรือการเปลี่ยนแปลงทีละเล็กน้อยมาน้อมนำสู่การเปลี่ยนแปลงที่ยิ่งใหญ่และยั่งยืน
ในเล่มได้นำแนวคิด “ทีละเล็กน้อย” แบบไคเซ็นไปใช้ในหลายรูปแบบ น่าสนใจ และเป็นรูปธรรม เช่น
* การตั้ง “คำถามเล็ก ๆ” เพื่อขจัดความกลัว และก่อให้เกิดความคิดสร้างสรรค์
* การคิดถึง “เรื่องหรือประเด็นเล็ก ๆ” เพื่อพัฒนาทักษะและอุปนิสัยใหม่ ๆ
* วิธีการ “ลงมือทำเล็ก ๆ” แต่เกิดผลสำเร็จที่ดี
* วิธีการ “แก้ปัญหาเล็ก ๆ” แต่ได้ผลแม้ในยามวิกฤติใหญ่หลวง
* วิธีการมอบ “รางวัลเล็ก ๆ” ให้กับตัวเองและผู้อื่นเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ทีทดีที่สุด
* วิธีใช้ประโยชน์จาก “ช่วงเวลาเล็ก ๆ” เพื่อทำให้เกิดไอเดียสร้างสรรค์
=น่าสนใจจากในเล่ม=
* ไคเซ็น (kaizen) เป็นศัพท์ภาษาญี่ปุ่น หมายถึง การเปลี่ยนแปลง ปรับปรุงให้ดีขึ้น นิยมใช้ในระดับองค์กร เน้นหลักปฏิบัติสำคัญ 3 อย่าง คือ เลิก ลด และเปลี่ยน
เป็นการลดและเลิกขั้นตอนที่ไม่จำเป็นด้วยการเปลี่ยนรูปแบบการทำงานอย่างค่อยเป็นค่อยไปทีละส่วนอย่างต่อเนื่อง องค์กรที่นำมาใช้อย่างได้ผลมากที่สุดคือ โตโยต้า
* คนมักเข้าใจผิดว่า วิธีการและขั้นตอนใหญ่ ๆ จะนำไปสู่ผลลัพธ์ที่ยิ่งใหญ่
* การจะทำไคเซ็นให้ได้ผลต้องมีมิติด้านจิตวิญญาณด้วย 2 ประการ คือ 1) ต้องเป็นการลงมือทำเพื่อผู้อื่น และ 2) ต้องมีความรู้สึกขอบคุณ
* ในการดำเนินชีวิตประจำวัน คุณได้ทำให้ชีวิตของคนที่คุณได้พบเจอดีขึ้นหรือไม่ คุณได้ลงมือทำสิ่งที่แตกต่างจากเดิมสักหนึ่งหรือสองอย่างหรือไม่ เช่น การกล่าวขอบคุณพนักงานที่รับชำระเงิน
* “ข้าพเจ้าอยากให้ผู้คนกล่าวขานว่า “เขาจากไปโดยสร้างคุณูปการไว้อย่างมากมาย” มากกว่า “เขาตายอย่างมหาเศรษฐี” “ -- เบนจามิน แฟรงคลิน
* คุณแม่เลี้ยงเดี่ยวชาวอเมริกันคนหนึ่งที่ทำงานหนัก 2 ที่ในแต่ละวันสามารถลุกขึ้นมาลดน้ำหนักได้โดยการเริ่มต้นเดินย่ำเท้าอยู่กับที่หน้าโทรทัศน์ทุกวัน วันละ 1 นาที
* การเปลี่ยนแปลงในสิ่งเล็ก ๆ น้อย ๆ จะช่วยให้คนเราก้าวข้ามแรงต่อต้านภายในใจได้
* ความกลัวมีรากฐานมาจากกายวิภาคทางสมอง ความกลัวจะยับยั้วไม่ให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ การเปลี่ยนแปลง และความสำเร็จ
* เมื่อเราต้องการจะเปลี่ยนแปลง แต่เกิดความรู้สึกปิดกั้นตนเอง เป็นเพราะสมองส่วนกลางชื่อ อะมิกดะลา ที่คอยควบคุมการตอบสนองต่อปัญหาหรืออันตรายว่า จะ “สู้หรือถอย”
* ดังนั้น เมื่อต้องเผชิญสิ่งที่ดูเป็น “การเปลี่ยนแปลงครั้งยิ่งใหญ่” อะมิกดะลาจะตีความว่าเป็นภัยคุกคาม และ หยุดคิดเชิงเหตุผลหรือเชิงสร้างสรรค์ เพราะอาจกีดขวางความสามารถทางกายภาพที่จะวิ่งหนีหรือต่อสู้ได้
* เป้าหมายใหญ่ --> เกิดความกลัว --> ถูกยับยั้งก่อนเข้าสมองส่วนหน้า(ที่ทำหน้าที่คิด) --> ความล้มเหลว
* เป้าหมายเล็ก --> ความกลัวผ่านเข้าไปได้ --> สมองส่วนหน้าทำงาน --> ความสำเร็จ
* ขั้นตอนเล็ก ๆ ของไคเซ็นเป็นเคล็ดลับสำคัญไปสู่การพัฒนาสมอง เช่น ถ้าคุณต้องการจัดการโต๊ะที่รกมานาน อาจเริ่มด้วยการหยิบคลิปหนีบกระดาษเพียง 1 อันจากโต๊ะนั้นไปเก็บ เพราะมันจะเปรียบเหมือนการเดินย่องผ่านอะมิกดะลาไม่ให้มันตื่นตกใจถึง “การเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ (การจัดโต๊ะทั้งโต๊ะในคราวเดียว)” และต่อต้านคุณได้
* ขั้นตอนการเปลี่ยนแปลงทีละเล็กน้อย จะทำให้สมองส่วนหน้าทำงาน จะเกิดเส้นทางใหม่ในการทำงานของระบบประสาทในสมองและเกิดนิสัยแบบใหม่ พร้อมทั้งส่วนต่อต้านการเปลี่ยนแปลงก็จะค่อย ๆ อ่อนกำลังลง
* หนึ่งในวิธีที่ทรงพลังที่สุดในการทำให้สมองทำงานอย่างเป็นระบบ คือการ “ถามคำถามเล็ก ๆ” ตามแนวคิดแบบไคเซ็น
เช่น หัวหน้างานอาจถามลูกน้องว่า “พวกเรามีขั้นตอนเล็ก ๆ ที่สามารถทำได้ เพื่อปรับปรุงการทำงานหรือสินค้าของเราให้ดียิ่งขึ้นไหม?”
* อีกวิธีที่ช่วยพัฒนาองค์กรได้ คือแทนที่จะให้ให้พนักงานนั่งรอประชุมเฉย ๆ ก็ให้ใช้เวลาประมาณห้านาทีเพื่อกล่าวขอบคุณเพื่อนพนักงานด้วยการที่ให้ความช่วยเหลือจนการทำงานสำเร็จด้วยดี
* สมองเราต้องการ “คำถาม” มากกว่า “คำสั่ง”
* ตัวอย่าง “คำถามเล็ก ๆ” คือ “ถ้าฉันต้องการมีสุขภาพที่ดี วันนี้ฉันจะทำอะไรที่แตกต่างไปจากเดิม” หรือ “ฉันจะใส่การออกกำลังกายสักสองสามนาทีเข้าไปในกิจวัตรประจำวันได้อย่างไร” หรือ “อะไรคือขั้นตอนเล็ก ๆ ที่ฉันสามารถลงมือทำให้ตัวเองมีประสิทธิภาพมากขึ้นได้”
* ความกลัวมักเป็นสาเหตุที่ทำให้คนเราไม่ได้รับในสิ่งที่ตนเองต้องการ ความกลัวแบ่งเป็นสองประเภทหลัก คือ ความกลัวที่ตัวเองไม่มีคุณค่าพอ (ฉันไม่สมควรได้รับสิ่งนั้น) และ ความกลัวที่จะสูญเสียการควบคุม (จะเกิดอะไรขึ้นถ้าฉันชอบเขาแล้ว)
* คำถามเชิงลบ เป็นยาพิษต่อจิตใจ มีพลังในการครอบงำสมอง ทำให้กลัวเกินความเป็นจริง เช่น “ทำไมฉันถึงได้โง่อย่างนี้” หรือ “ทำไมคนอื่น ๆ จึงใช้ชีวิตสบายกว่าฉันนะ”
วิธีหนึ่งในการก้าวข้ามความคิดลบ คือการฝึกมองตัวเองเชิงบวก หรือมอง “สิ่งดี ๆ” ที่ตนเองได้มีส่วนร่วม ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเล็กแค่ไหนก็ตาม
* การ “ถามคำถามเล็ก ๆ” เป็นการตั้งโปรแกรมสมองใหม่อีกครั้ง และต้องใช้เวลา ขอให้เลือกคำถามให้ดีและตั้งคำถามซ้ำ ๆ เป็นประจำ อาจเป็นช่วงเวลาจิบกาแฟยามเช้า เวลาขับรถ หรือเวลาก่อนนอน อาจเขียนคำถามไว้หัวเตียงหรือที่อื่น ๆ ที่เห็นได้ชัดก็ได้
* ถ้ารู้สึกเป็นทุกข์แต่ไม่ทราบสาเหตุ ลองถามตัวเองว่า “ถ้าฉันมั่นใจว่าจะไม่มีทางล้มเหลวแน่นอน ตอนนี้ฉันจะ ทำอะไรที่แตกต่างจากเดิมบ้าง” คำถามนี้จะทำให้สมองมั่นใจว่าสามารถค้นหาคำตอบได้ และอาจได้รับคำตอบที่น่าประหลาดใจ
* วิทยาศาสตร์ทางสมองระบุว่า สมองสามารถเรียนรู้ได้อย่างไม่มีที่สิ้นสุด เพียงแค่ลงมือทำเท่านั้น
* ไม่ว่าจะเป็นนักกีฬาหรือนักดนตรี การ “ฝึกซ้อมในใจ” ด้วยจินตนาการเสมอจะช่วยทำให้พัฒนาทักษะใหม่ ๆ ที่เกี่ยวข้อง เพื่อสามารถบรรลุเป้าหมายได้ ไมเคิล เฟลปส์ ไมเคิล จอร์แดน และ แจ็ค นิคลอส ล้วนฝึกฝนลักษณะนี้
* การ “ฝึกซ้อมในใจ” หรือ “จัดระเบียบจิตใจ” นี้ ให้เริ่มต้นด้วยเวลาเพียงไม่กี่วินาทีก่อน จนคุณสามารถที่จะทำได้จริงตามที่กำหนดไว้ในแต่ละวัน เพื่อที่คุณจะสามารถทำได้จริง ๆ ทุก ๆ วามน
* การทำซ้ำ ๆ ทุก ๆ วันเป็นสิ่งสำคัญมาก เพราะสิ่งใดที่ลงมือทำซ้ำ ๆ สมองจะคิดทันทีว่ามีความสำคัญและเริ่มประสานเซลล์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องเข้าด้วยกันเพื่อให้เกิดพฤติกรรมใหม่ แม้สิ่งนั้นจะใช้เวลาเพียง 2-3 วินาทีก็ตาม
* เราสามารถผนวกวิธีไคเซ็น 2 อย่างเข้าด้วยกันได้ เช่น เริ่มต้นด้วยการถามตัวเองด้วย “คำถามเล็ก ๆ” ว่า “อะไรคือขั้นตอนเล็ก ๆ ที่สามารถทำได้เพื่อบรรลุเป้าหมาย” ลองคิดวนเวียนอยู่ประมาณ 2-3 วัน หรือ 2-3 สัปดาห์
เมื่อนึกคำตอบได้แล้ว ก็ลงมือ “จัดระเบียบจิตใจ” ด้วยการฝึกซ้อมวันละไม่กี่วินาทีในใจ เป็นการเตรียมความพร้อมให้สามารถลงมือทำจริง ๆ เพื่อบรรลุเป้าหมายได้สำเร็จ
* กิจกรรมเล็ก ๆ เป็นหัวใจของไคเซ็น การลงมือทำขั้นตอนเล็ก ๆ นั้นอาจดูไม่สำคัญหรือเป็นเรื่องน่าตลก แต่มันจะทำให้คุณข้ามผ่านอุปสรรคที่เคยอยู่เหนือตัวคุณมาก่อน
* การลงมือทำอย่างช้า ๆ โดยปราศจากความเจ็บปวด จะค่อย ๆ ทำให้คุณลิ้มรสชัยชนะที่ได้รับอย่างต่อเนื่อง และสร้างเส้นทางหลักสายใหม่ที่นำไปสู่ความเปลี่ยนแปลงได้
* ปกติแล้วสมองจะไม่กล้าลงมือทำการเปลี่ยนแปลงใด ๆ เพราะกลัวความล้มเหลว แต่การกระทำเล็ก ๆ จะทำให้สมองคิดว่านี่เป็นการเปลี่ยนแปลงที่เล็กมาก ไม่มีความเสี่ยงที่จะล้มเหลวใด ๆ ทั้งสิ้น ดังนั้นเราจึงเอาชนะสมองได้
* คุณสามารถค่อย ๆ ลดการใช้จ่ายเกินตัวได้โดยการเอาของออกจากตะกร้าหนึ่งชิ้นก่อนจ่ายเงินที่แคชเชียร์
* คุณสามารถเริ่มออกกำลังกายได้สำเร็จโดยการยืนนิ่ง ๆ อยู่บนลู่วิ่งประมาณสองหรือสามนาทีทุก ๆ เช้า
* คุณสามารถเก็บกวาดจัดบ้านให้เรียบร้อยได้โดยเลือกพื้นที่หนึ่งในบ้าน จับเวลาห้านาที เก็บกวาดให้เรียบร้อย และหยุดเมื่อสัญญาณบอกเวลาดังขึ้น
* คุณสามารถพักผ่อนให้มากขึ้นโดยเริ่มเข้านอนเร็วจากเดิม 1 นาทีทุกคืน
* ถ้าคุณรู้สึกกลัว หรือมีข้ออ้างที่จะไม่ลงมือทำกิจกรรมนั้น ๆ ก็ขอให้ลดขนาดของขั้นตอนลงไปอีก จนกว่าจะถึงจุดที่คุณสามารถลงมือทำได้อย่างสบายใจ
* ทำไมวงดนตรี Van Halen ถึงขอให้ผู้จัดคอนเสิร์ตจัดขวดโหลที่บรรจุช็อคโกแลต M & M เอาไว้ที่หลังเวทีโดยห้ามมีช้อคโกแล้ตสีน้ำตาลเด็ดขาด? มันเกี่ยวกับไคเซ็นอย่างไร? (คำตอบอยู่หน้า 113)
* ในช่วงเวลาวิกฤติ ขั้นตอนที่ดีที่สุดคือขั้นตอนที่เล็ก เพราะมันจะช่วยให้เราค่อย ๆ เคลื่อนตัวไปสู่ทางออกของปัญหานั้น ๆ ได้ทันที
* ลองถามตนเองว่า “แล้วในชีวิตของเราจากนี้ไป ยังมีอะไรบ้างที่สามารถทำให้เป็นจริงได้อีกนะ”
หนังสือชื่อ “ทำ “เล็ก ๆ” ทีละน้อย ค่อย ๆ ทำทีละนิด เปลี่ยนวิธีคิดและชีวิตคุณได้” โดย Robert Maurer, Ph.D. แปลโดย เสรี อู่ธาราสวัสดิ์ สำนักพิมพ์ BeeMedia Group สำนักพิมพ์ บี มีเดีย : หนังสือดี เปลี่ยนแปลงชีวิตได้ 2560 160 หน้า ราคา 149 บาท มีจำหน่ายที่ร้านหนังสือชั้นนำและเวบไซต์ร้านหนังสือทั่วไป
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น